dinsdag 13 maart 2012

Wat hebben bomen met organisaties te maken?

Stapling hierarchy, 2012, 64 x 91 cm, syberisch krijt


'Waarom teken je eigenlijk altijd bomen....?' 

Die vraag kreeg ik onlangs. En zoals dat gaat met vragen waar je niet meteen een antwoord op hebt; daar kauw je even op. Tijd genoeg hier om te kauwen immers....
Of eigenlijk; ik had wel een antwoord, maar ik vroeg me af of dat niet te ingewikkeld was. Terwijl het voor mij zo zonneklaar was... dacht ik tenminste... en tóch kwam ik, op 't moment suprême niet op de goede woorden....

'Al wat belangrijk is in de kunst, ligt voorbij de woorden' George Braque
Dat beseffende ga ik proberen het dan toch simpeler te vertellen. Alsnog! Niet als uitleg van mijn werk, maar als toelichting op...

Allereerst teken ik niet alleen, of in ieder geval altijd bomen. Ik teken ook onkruid, mosjes, sporen, stenen en vogels,  (maar daarop ben ik nog heel hard aan het oefenen). Samengevat teken ik graag zaken waarvoor je om ze te zien in real, door de knieën moet. Zaken die je makkelijk over het hoofd ziet, óf juist zaken die je moeilijk in 1 oogopslag kan zien. Maar ja, op dit moment zit ik wel echt 'in bomen'. En die bomen gaan al een tijdje mee in mijn werk. Eigenlijk begon ik voor het eerst met boom landschappen na het project Vertrouwen Verbeeld in Caylus in 2010.

Ik gebruik bomen als metafoor. Als overdrachtelijke beeldspraak voor complexe zaken, zoals ik die aantrof bij, onder andere, de bank en de algehele stemming en meningen circus vanuit de financiële crisis.  Ik teken bomen wanneer ik tegenstellingen die me bezighouden probeer te vatten, maar waarbij ik wel ruimte voor omzwervingen wil houden in mijn eigen beeld. Ik teken dus niet "kloppende bomen. Niet 'net echt' bomen zeg maar. Ik verzin ze. Ik probeer 'boommige' ruimtes te tekenen.

Bomen staan voor mij voor een paradox. Als je naar een boom van een afstand kijkt en dus de boom helemaal kan zien, zie je de details, de bladeren niet. 
Sta je echter onder een bladerdak, of tuur je naar een nerf van een blad, dan zie je het geheel niet. Het is een en het zelfde lichaam, maar toch moet je, om het te ervaren verschillende gezichtspunten innemen. En dat kan vaak heel moeilijk tegelijk. 
Die paradox vind ik dus spannend. Het is net zoals bij mij, of wie weet wel bij velen. Je bewust zijn van de complexiteit. Het overzicht versus het inzicht. En hoe lastig dat kan zijn dat overzicht te bewaren als je ergens middenin zit!
Daarnaast bomen zijn zulke grote levende organismen. Het zijn werelden, landschappen binnen het landschap. Wat me daarbij fascineert is dat een boom te groot voor zichzelf kan worden. Dat zijn eigen kracht zich tegen hem keert als het ware.
Hij bewerkstelligt daarmee soms zelfs zijn eigen ondergang. De kruin komt te ver van de wortels waardoor het die niet meer lukt de top van water te voorzien. Dan komt de boom dus aan zijn natuurlijk groeistop en sterft dan langzaam weer af.

Andere bomen hebben zo'n grote kruin dat er in hun buurt helemaal niks anders groeit, er komt te weinig licht tot op de grond. Allemaal zaken die ik dus als metafoor zie en gebruik voor organisaties en de macht daarvan in het bijzonder.

Moloch of power, 64 x 91 cm syberisch krijt


'Maar ben je dan, als je tekent, nog steeds met die bankiers bezig?' 

Een andere vraag die ik ook kreeg hier in Caylus.
Nee. Nu ben ik helemaal niet bezig met die bankiers. Met banken, met crises, of welke andere financiele perikelen waarmee het Fd dagelijks mee vol staat.
Ik ben bezig met tekenen. En daarvoor moet ik alle zeilen bij zetten.

Nu ben ik 'gewoon' bezig om al dat wat ik voorheen in het afgelopen jaar heb opgedaan aan inzichten, ervaringen en verbazing, om te zetten in beeld dat beklijft. Zonder me daarbij af te vragen of de tekening wel mijn ervaringen bij de bank verteld. Het gaat immers inmiddels verder. De tekeningen zijn geen rechtstreekse vertalingen. Dat zou ze illustraties maken. De tekeningen zijn mijn autonomen beeldende ordening van dat wat me bezig houdt, zónder het rechtsreeks te vertalen.

dat is voor mij de essentie van mijn manier van werken.

Of zoals een van mijn helden  Casper David Friedrich het zegt: 
'Het is niet de taak van de kunstenaar om de lucht, het water, de rotsen en de bomen getrouw weer te geven; hij moet in zijn schepping zijn ziel laten weerspiegelen en zijn gevoelens.'

Poeh.... romantisch, ondertussen moet het wel worden ge- en betekend....
Ik zit nu echt 'in' mijn tekeningen. Ik kijk naar wat er voor me op het papier verschijnt. (Ik kan dagen aan een tekening werken omdat het grootste deel bestaat uit kijken). En ja, in mijn onderbewustzijn (want daar zit het inmiddels denk ik zo), is daar wel de bankier/organisatie als instigator van die tekeningen. Maar nu, hier, ben ik aan het tekenen en denk ik vooral na, en kijk, kijk, kijk ik naar wat het beeld verteld. En niet wat het 'uitlegt" dat moet namelijk niet; uitleggen. Dan worden het illustraties. (plaatje bij het praatje zeg ik dan tegen mijn studenten). Maar o,  dat hád ik geloof ik al gezegd.

Hoe staat het op het papier. Kan ik verdwalen in een beeld. Hoe zwart moet het zwart zijn. Kan ik 'erdoorheen' kijken. Wat doet licht, kan ik licht toe voegen. Hoe leidt ik de blik. Moet ik die wel leiden?
Is het dicht genoeg. is het spannend, of nog niet. Gebeurt er iets voorbij de gesproken taal?Ik ben begonnen fremdkörper toe te voegen aan de boomlandschappen om in de tekening de grondtoon weg te halen van dat het alleen maar over een boom gaat. Ik voeg stoelen toe. Ladders, touwen, hutjes (werk ik nu aan), grit.

Atelier muur. Werk naast elkaar om verschillende intensiteit in tekeningen te vergelijken. Sommige zijn af en kunnen daardoor soms een voorbeeld zijn voor diegene die nog niet af zijn

Tekenen is ongoing. Het ene werk roept beeldende vragen op die ik uitdiep in een nieuwe tekening. Maar de rust hier helpt enorm om te zorgen dat bevindingen gelijk kunnen worden onderzocht ipv te moeten wachten wanneer ik weer een lange atelierdag heb.
Hier zit ik nu in een flow die .... Nou ja, die van alles is. Vaak gaaf, soms ook niet, 

Maar dát is weer een andere blog wellicht :)

Wat een lap tekst inmiddels....pffffff

En dan soms, als ik niet meer verder kom. Ga ik dus weer wandelen of lekker filmpjes kijken zoals deze!
Geeft ook heel goed weer wat ik probeer en waar ik heel soms in slaag....


















Geen opmerkingen:

Een reactie posten